همستر چیست؟

آرایه شناسی همستر (hamster taxonomie)

همسترها جزئی از خانواده پستانداران و در راسته جوندگان و جزء خانواده Cricetidae (جوندگان کوچک بدون دم) میباشند.خانواده آن ها هیچ قرابتی با موش ها و رت ها ندارد. همانطور که در زیر مشخص است دارای خانواده جداگانه می باشند. همستر ها بر خلاف موش ها، دارای پوزه و دم بسیار کوتاهتر و دست و پای کوچکتر و بدنی گرد تر هستند و همچنین دارای کیسه های ذخیره غذا می باشند. چابکیشان در دویدن و جهش به مراتب کمتر از موش ها است.

 

انواع گونه ها

همستر ها یکی از محبوب ترین حیوانات خانگی کوچک هستند که اولین بار در سال 1945 در بریتانیا نگهداری میشدند.معمول ترین نوع همستر که به عنوان حیوان خانگی نگهداری میشود همستر های سوری هستند.به غیر از همستر های سوری همستر های کوتوله نظیر روبروفسکی، کمبل و جانگارین هم به عنوان حیوان خانگی نگهداری میشوند.

تقریبا تمام همستر های سوری خانگی که امروز یافت میشود، نوادگان سه همستری هستند که در گذشته از محل طبیعی زندگیشان در نزدیکی شهر الپو در سوریه توسط یک باستان شناس آورده شده اند.

همسترها دارای ۱۹ گونه مختلف که بصورت ۷ ژنوم متفاوت هستند دسته بندی میشوند.

۴ گونه از این ۱۹ گونه بسیار شناخته شده است و غالبا به عنوان حیوان خانگی نگهداری میشود که عبارت اند از:

 

گونه اول همسترهای گُلدِن

۱.همستر سوری

 

گونه دوم همسترهای دورف یا کوتوله که شامل

۱.کمپبل (تلفظ صحیح: کَم بِل)

۲.ربروسکی (تلفظ صحیح: رُ بُ رُ وْسْکْی)

۳.جانگارین یا وینتروایت یا کوتوله روسی (تلفظ صحیح: جان گا ری یَن)

 

1. Genus Mesocricetus (Golden hamsters)

Species M.auratus (Syrian hamster)

2. Genus Phodopus (Dwarf hamsters)

Species P.Campbelli (campbell)

Species P.Roborovski

Species P.Sungorus (Djungarian or winter-white or Russian Dwarf hamsters)

 

 

 

ویژگی ها زیستی مشترک تمام گونه های همستر

همان طور که میدانید همستر ها جزو خانواده ی جوندگان هستند.پوست آن ها از خز پوشیده شده، خون گرم و بچه زا هستند.

 

 

فعالیت همستر (hamster activities)

همستر ها به شبزی بودن معروف هستند ولی عبارت صحیح تر پگاه زی (Crepuscular) است. پگاه زی به حیواناتی گفته میشود که در هنگام غروب و طلوع خورشید بیشترین فعالیت را دارند.

همستر ها در محیط خانه اگر دائما در روشنایی باشند میخوابند و بهتر است قفس و محل نگهداریشان در محیط های کم نور قرار داده شود.

در طول روز و درصورت روشن بودن محیط همسترها مکان های تاریک را ترجیح داده و به استراحت میپردازند.

البته ممکن است در طول روز هم به فعالیت و یا بازی با چرخ و فلک مشغول شوند.

همچنین صاحب همستر میتواند در طول روز با سرگرم کردن و بیدار کردن همستر به بازی و یا آموزش به همستر بپردازد.

همسترها هم مانند سایر پستانداران خواب میبینند.

همسترها بسته به نوع ، کیلومترها در محل زندگی خود در طبیعت میدوند و راه میروند بنابراین لزوم وجود چرخ و فلک متناسب با نوع همستر و داشتن استاندارد هاي اولیه درمحل نگهداري این موجودات، بسیار اهمیت دارد .

 

محل زندگی همستر (Habitat Hamster)

همسترها در طبیعت با کندن تونل در زیر زمین روزانه بقای خود را تضمین میکنند. در رابطه با محدوده زندگی گونه های مختلف همسترها بطور مفصل در قسمت مربوط به هر نوع همستر توضیح داده خواهد شد.

 

کیسه هاي دهان همستر (Cheek pouches)

همسترها داراي کیسه هایی در داخل دهان هستند که سمت راست و چپ پشت گونه ها تا شانه هاي همستر کشیده شده است. آن ها از این کیسه ها به عنوان وسیله ای برای ذخیره غذا استفاده میکنند. همسترها میتوانند غذا را تا یک سوم وزن خود در آن ها ذخیره کنند. آن ها ممکن است این مواد جمع آوری شده را در نقطه ای امن تخلیه و نگهداری کنند. ولی برخی گونه ها همیشه غذا را در گونه هایشان نگه میدارند و هنگام گرسنگی مقداری غذا را از کیسه به دهان خود منتقل کرده و میخورند.

همسترها با ذخیره غذا بصورت یکباره در کیسه های دهانی خود، درصورت گرسنگی تنها قسمتی از غذا را از کیسه ها با فشار دادن دست خود به انتهای گونه خود بیرون آورده و شروع به تغذیه میکنند.

نکته : از دادن غذاهایی که داراي نقاط تیز هستند خودداري کنید .همینطور از دادن غذاي اضافی به همستر حتما خودداري کنید چرا که ممکن است غذاهاي ذخیره شده در کیسه هاي دهانی آن ها بطور کامل مصرف نشده و افزایش مدت زمان نگهداری این غذاها در گونه همستر باعث فساد و آسیب به همستر شود.

بنابراین لازم است تا نسبت به هر نوع همستر غذاي متناسب داده شود تا از ذخیره بیجا توسط همستر جلوگیري شود.

 

دندان همستر (hamster tooth)

اگرچه جوندگان گوناگون را با توجه به شکل ظاهری رنگ و پوشش و .. میتوان از یکدیگر متمایز کرد ولی همه آنها یک ویژگی مشترک دارند و آن هم داشتن دو دندان در فک بالا و دو دندان در فک پایین، جمعا 4 دندان در قسمت جلویی دهان است.

دندان های پیشین جوندگان با مهندسی شگفت انگیزی در تمام طول عمرشان رشد میکند. ساختار فک جوندگان به گونه ای است که این اطمینان را به وجود آورد که آن ها بتوانند بی وقفه بجوند تا بتوانند دندان هایشان را به درستی بسابند و کوتاه نگهدارند.

اگر همستر ها نتوانند به درستی بجوند _ مانند بعضی از آن ها که مشکلات فک دارند _ این دندان ها به درستی کوتاه نشده و باعث میشود که یا از گرسنگی بمیرند و یا اینکه درد شدیدی را تحمل کنند چرا که دندان هایشان بی وقفه رشد کرده و به قسمت های مختلف دهان و صورتشان آسیب میزند.

بنابراین لزوم وجود غلات سفت و جویدنی های استاندارد بدون کلسیم برای جلوگیری از رشد بی رویه دندان الزامی میباشد.

 

دم همستر (hamster tail)

بجز گونه همستر چینی که دارای دم بلند است، همه گونه های همستر دارای دم بسیار کوچک به اندازه ۵ الی 15 میلیمتر که قابل تشخیص نیست میباشند. این ویژگی آن ها را برای افرادی که از موش و دم موش بدشان می آید به عنوان حیوان خانگی قابل پذیرش تر میکند.

 

انگشتان دست و پا و ناخن همستر (hamster fingers and toes and nail)

همه گونه های همستر دارای ۴ انگشت در هر دست و ۵ انگشت در هر پا میباشند.

همسترها در طبیعت با کندن زمین باعث کوتاه نگه داشتن ناخن ها بصورت طبیعی میشوند.

به همین دلیل وجود سنگ های سفالی در محل نگهداری آنها میتواند به کوتاه نگه داشتن ناخن ها کمک کند.

درصورت رشد بی رویه ناخن ها و پیچ‌ خوردن ناخن، خود همستر ممکن است با کوتاه کردن آنها با دندان باعث قطع انگشتان بشود.

کوتاه نگه داشتن ناخن همسترها بصورت طبیعی و با سایش به روی جسم زبر نسبت به کوتاه کردن ناخن با ناخنگیر ارجهیت دارد، چرا که با کوتاهی ناخن توسط ناخن گیر، ناخن ضخیم تر میشود.

 

قوه بینایی همستر (hamster vision sight)

چشمان آنها سیاه رنگ است، علت بزرگی مردمک چشم آنها دریافت نور کم در هنگام شب و بهبود دید در شب است.آنها نزدیک بین هستند بطوری که اجسام در فاصله ۱ تا ۲ متر بیشتر را بصورت مات میبینند ولی اجسام نزدیک تر را بصورت طبیعی مشاهده میکنند. به دلیل ضعیف بودن بینایی آن ها از سیبیل هایشان برای حس کردن اجسام اطراف بهره میبرند و بیشتر بر حس بویای و شنوایی برای حرکت در محیط متکی هستند.

همچنین همستر ها کور رنگ هستند. آزمایشات نشان داده است که میزان سلول های تشخیص دهنده ی رنگ در چشم آن ها بسیار کم است. بنابرین قدرت تشخیص رنگ ندارند و تقریبا اجسام را تک رنگ میبینند.

ارتباط و شناخت همستر ها ییشتر از طریق حس بویایی میباشد.

 

قوه شنوایی همستر (hamster hearing)

شنوایی این موجودات بسیار قوي است. آنها در طبیعت از حس شونایی خود برای شناسایی شکارچیان در اطراف استفاده میکنند. گوش ها در بالای سر قرار گرفته تا بتوانند بهترین عملکرد را داشته باشند. همستر ها میتوانند گوش های خود جمع و باز کنند و میتوانند صداي صاحب خود را تشخیص بدهند .همینطور همسترها به صداهاي با فرکانس بالا یا به اصطلاح صداهای زیر حساسیت بیشتری دارند و با حرکت سریع از خود واکنش نشان میدهند . همسترها قابلیت شنیدن صداهاي فراصوت را دارند. درواقع همسترها در فرکانس بین 32 هزار تا 38 هزار هرتز باهم ارتباط برقرار میکنند که خارج از آستانه شنوایی انسان که 20 تا 20 هزار هرتز است میباشد و قابل شنیدن برای ما نیست.

 

قوه بویایی و غدد علامت گذاری همستر ( Hamster Scent Glands and Olfactory )

همان طور که پیش از این گفته شد همستر ها بینایی ضعیفی دارند و بر قوه بویایی و شنوایی متکی هستند قوه بویایی آن ها بسیار قوی است.در واقع بیش از هرحسی آن ها محیط اطراف را با بو شناسایی میکنند.

همه گونه هاي همستر داراي غددي هستند که بوي خاص همان همستر را تولید می کند که از آنها برای علامتگذاری استفاده میکنند.

این غدد در همسترهاي سوري بالاي ران در دو طرف وجود دارد که مجموعا دو عدد است و در زیر موها پنهان شده که با کنار زدن موها در این قسمت ها، نقاط تیره رنگی مشاهده میشود.

غده علامتگذاری در همسترهاي دورف یک عدد و درست وسط شکم میباشد که در جنس نر همسترهاي دورف این قسمت با موهایی به رنگ زرد در اطراف این غده مشخص است، در همسترهای دورف ماده، این غده کم تر قابل مشاهده است.در هنگام بلوغ زردی اطراف این غده بیشتر میشود.

همسترها از این غدد براي علامت گذاري و تعیین قلمرو خود استفاده میکنند .بدلیل ضعف بینایی، اهمیت وجود این غدد در همسترها بسیار بالاست بطوري که همسترها دارای حافظه بویایی هستند و همدیگر و محیط اطراف را با بو شناسایی میکنند .

راه ارتباط گیری با همستر توسط صاحب همستر در واقع بیشتر از طریق قوه بویایی صورت میگیرد.

 

سبیل همستر (hamster whiskers)

همسترها دارای سبیل هایی با تعداد زیاد بر روی پوزه که طول های متفاوتی دارند، میباشند.هر کدام از این سبیل ها به رشته های عصبی مخصوص خود وصل شده اند تا همستر را از موقعیت خود آگاه کند.

این سبیل ها درواقع یکی از راه های شناخت و بررسی محیط توسط همستر هستند.

 

صدای همستر (hamster vocal sounds)

همسترها بطور ذاتی موجودات ساکتی هستند و درصورت نگهداري تکی عمدتا صدایی که قابل شنیدن انسان باشد تولید نمیکنند ولی در عین حال قادر به تولید صدا هم هستند .همسترها قدرت تولید چند نوع صدا را دارند .صداي همسترها فرکانس پایین یا به اصطلاح زیر و کم داشته و بلند نیست.از جمله به صدا های زیر میتوان اشاره کرد:

صدای جیغ مانند: همستر ها این صدا هارا در هنگام ترس و احساس خطر از خود به وجود میاورند که فرکانس و تن این صدا در گونه های مختلف متفاوت است.
صدا دندان غروچه :همستر های سوری و کمبل در هنگام مشاهده رقیب با ساییش دندان هایشان به هم این صدا را به وجود می آورند همچنین برای اخطار دادن و اینکه اعلام کنند کاری با آن ها نداشته باشید.
صدا بچه همسترها: بچه همستر ها هم از خود صدایی تولید میکنند که به مادر آن ها برای پیدا کردنشان کمک میکند و همچنین تحریک مادر برای غذا دادن به آنها.

همسترها با یکدیگر حرف میزنند ولی در فرکانس بسیار بالا یا فراصوت که قابل شنیدن برای انسان نیست.

 

 

فضولات همستر (hamster excrement)

همسترها به عنوان یک موجود زنده دارای فضولات بصورت مدفوع و ادرار هستند.

مدفوع همسترها بسته به اندازه و نوع همستر بین یک تا پنج میلیمتر متغیر و بصورت استوانه ای یا خطی است.

مدفوع همستر به هیچ‌عنوان نباید شل و آبکی باشد‌.

تعداد دفع بین ۱۰ الی ۳۰ عدد در روز است.

مدفوع همستر بعد از گذشت چند دقیقه خشک میشود و به رنگ تیره درمی آید و هیچ بویی ندارد.

همسترها جای مشخصی را برای دفع انتخاب نمیکنند.

ادرار همستر ها بسته به نوع و نژاد همستر متغیر بوده و بین ۱۰ قطره تا ۱۰ میلی‌لیتر میباشد.

همسترهای سوری روزانه ۲ الی ۳ بار و بصورت دفعی و در یک گوشه ادرار میکنند.

همسترهای دورف دفعی ادرار نمیکنند و روزانه بین ۱۰ الی ۲۰ قطره تقریبا هر ۱ الی ۲ ساعت ۱ الی ۲ قطره ادرار میکنند.

تنها بوی نامطبوع ایجاد شده از ادرار همستر بدلیل ترکیبات ادرار همستر و تبخیر شدن آن است.

استفاده از قفس استاندارد و پوشال و بستر مناسب همچنین تغذیه مناسب و پایین بودن رطوبت محیط و دمای مناسب و تهویه خوب محیط نگهداری و همچنین تعویض بموقع بستر میتواند در کم کردن بوی ادرار همستر کمک بسزایی داشته باشد.

درصورت بروز استرس و ترس دفع فضولات همستر افزایش پیدا میکند.

 

نگهداري بصورت تکی یا گروهی همستر (hamster solo or clan living)

همسترها موجوداتی تک زي هستند و درصورت نگهداري بصورت تکی دچار افسردگی و یا کاهش فعالیت نمیشوند .

نگهداري بصورت تکی باعث میشود تا آن ها زودتر با صاحب خود ارتباط برقرار کنند و نترسند.

اگرچه برخی گونه ها نظیر روبروفسکی به صورت گروهی درطبیعت زندگی میکنند ، ولی درصورت نگهداري در باکس و یا قفس بصورت تکی دچارمشکل نمیشوند .

باید توجه داشت اولویت نگهداري در باکس و یا قفس بصورت تکی هست.همسترهاي غریبه به هیچ عنوان امکان آشنایی با هم و نگهداري در یک مکان را ندارند مخصوصا نژاد سوري .

قبول کردن یک همستر دیگر توسط دیگري در گونه های دورف به این صورت هست که یا باید قبل از بلوغ با هم بزرگ شده باشند و یا با راهکار آشنایی به یکدیگر که بعدها گفته خواهد شد درکنار یکدیگر قرار گیرند .

حتی ممکن هست در زندگی کلونی یا گروهی و یا دو عددي ، همسترها یک یا چند همستر را در گروه خود نپذیرند و باعث ایجاد جراحت در آنها شوند .

درصورت جداکردن دو همسترها به مدت چند روز حافظه بویایی همسترها از بین رفته و دو همستري که قبلا در کنار یکدیگر بودند دیگر امکان نگهداري پیش هم را ندارند .

امکان نگهداري گونه هاي مختلف مخصوصا سوري با سایر گونه ها وجود ندارد .پذیرش یک همستر توسط همستر دیگر به رفتار همستر که ارثی هست و شرایط بستگی دارد .

 

رفتارهاي همستر (hamster behaviors)

همسترهای یک گونه ممکن است در نگاه اول مشابه هم باشند، ولی هر یک شخصیت منحصر به فرد خود را دارند.

رفتار همسترها و تعامل آنها با صاحبان خود و همینطور با یکدیگر فقط غریزی نیست، بلکه مهمترین عامل تاثیر گذار بر روی رفتار همستر ارث و ژنتیک میباشد.

دلیل تاکید پرورش بر پایه علم ژنتیک و شناخت کامل آلیل های غالب و مغلوب نوع حیوان نه فقط برای پرورش حیواناتی که از لحاظ ظاهر، مطلوب و زیبا باشند، بلکه برای بهبود رفتار و پرورش حیواناتی که پرخاشگر نباشند و رفتار دوستانه ای داشته باشند هم میباشد.

به عبارتی friendly and aggressive یا دوستانه و پرخاشگر بودن همستر ها به نوع پرورش و نوع مولد و زمینه های ارثی بستگی دارد.

به عنوان مثال گاز گرفتن همسترها و پرخاشگر بودن آنها و دستی نشدن و عدم رفتار دوستانه آنها همینطور دستی بودن همسترها و رفتار دوستانه آنها جزو زمینه های ارثی است.

با اشراف بر علم ژنتیک و شناخت آلیل های recessive and dominant میتوان رفتار حیوانات را طی نسل های مختلف بهبود بخشید.

همسترها میتوانند با صاحب خود دوست شوند و از طریق قوه بویایی میتوانند به کسانی که به آنها با دست غذا میدهند آشنا شوند.

همسترها در صورت ترس، غذاهای ذخیره شده در کیسه های دهانی خود را خالی میکنند.

همچنین در صورت ترس، به پشت خوابیده و جیغ میکشند.

درصورت بروز این اتفاق، همستر را به حال خود رها کرده تا از این حالت خارج شود.

جویدن میله های قفس و اویزان شدن از میله های قفس، نشانه بی حوصلگی و استرس همستر است.

این استرس میتواند ناشی از کمبود فضا، نبود وسایل سرگرم کننده و چرخ و فلک مناسب، نبود غذای مناسب، صدا و نور زیاد محیط و یا رشد بیرویه دندان باشد.

همسترها cold memory reset دارند که به آن fear freeze گفته میشود. این حالت زمانی اتفاق میافتد که همستر از چیزی که بصورت غریزی به عنوان شکارچی برای آن تعریف شده بترسد، و یا صداهای زیر که بطور علمی بالای ۱۰ هزار هرتز هستند، بشنود، ویا حرکت و عکس العمل سریعی را تشخیص دهند. در طبیعت اگر در محیط باز باشند، فرار میکنند یا اینکه به صورت کاملا بیحرکت بمدت چند دقیقه باقی میمانند. این حالت غریزی است.

شکارچیانی مثل گربه سانان یا مارها یا پرندگان شکاری که به حرکت حساس هستند نمیتوانند در این حالت آنها را تشخیص دهند. بعد از رفع خطر به حالت اول باز میگردند و به جست و جوی محیط با دقت و حساسیت بالا و با حرکات آهسته مشغول میشوند. به این حالت همسترها fear freez میگویند که رفتاری غریزی است برای در امان ماندن از شکاریان طبیعی.

رفتار دیگر همسترها grooming یا تیمار کردن یا تمیز‌کردن خودشان است. همستر ها در روز چندین بار با نشستن در یک گوشه و خاراندن و لیس زدن خود، به تمیز کردن خود میپردازند. اگر دفعات خارش بیشر شود و یا همستر دچار ریزش مو شود، نشان دهنده بیماری پوستی است.

عادت به کندن گوشه ها و کف بستر و در زیر پوشال قایم شدن در همسترها یک رفتار غریزی است. بدلیل اینکه همسترها در طبیعت عادت به حفر تونل دارند، این رفتار در آنها نهادینه شده است.

قرار دادن تونل های مناسب و استاندارد در زیر پوشال بستر میتواند در رفع استرس آنها کمک بسزایی داشته باشد.

تفاوتی در رفتار بین همسترهای نر و ماده در تعامل با صاحبان خود وجود ندارد.

رفتارهمسترها بر اساس ارث و ژنتیک، محیط و نحوه نگهداری، فضای نگهداری و تغذیه، و تعامل صاحبان آنها با همستر تغییر میکند.

نحوه زندگی و شرایط نگهداری و رفتار همستر های پرورش یافته در محیط های پرورشی بسیار متفاوت از همسترهایی است که در طبیعت زندگی میکنند.